Predstavnici Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske, u okviru svojih nadležnosti i obaveza, posjetili su opštine Derventa i Stanari te tokom pet dana terenskih istraživanja obišli 35 arheoloških lokaliteta i utvrdili njihovo trenutno stanje.
Terenska istraživanja obavili su arheolog Zavoda Ljubica Srdić i mr Damir Kljajić, a jedan dan na terenu je bila i arheolog Zavoda Ljiljana Parežanin-Vrućinić.
Arheolog Ljubica Srdić rekla je da su u Derventi nastojali da obiđu kompletan teren da bi utvrdili da li i dalje postoje lokaliteti nekropola.
– Uspjeli smo da vidimo i stara groblja u okviru lokaliteta gdje se nalaze mramorovi odnosno stećci. Imala sam sreću da imam dobrog vodiča koji poznaje ovaj teren, gdje se već bavio istraživanjem i evidentiranjem nasljeđa, dodala je Srdićeva.
Ona je napomenula da paleolitskih lokacija ima dosta na Markovcu, u Detlaku, Lupljanici i na širem području drugih naselja u Derventi, te da su te lokacije obradili prije deset godina sa predstavnicima Univerziteta sa Kembridža.
– Imamo podatke gdje se sve nalaze paleolitski lokaliteti. Bilo bi dobro da sve lokalne zajednice imaju jednu osobu koja bi bila zadužena za evidentiranje i pronalazak lokacija, smatra Srdićeva.
Vodič predstavnicima Zavoda iz Banje Luke bio je mr Damir Kljajić, istoričar i geograf koji se godinama bavi istraživanjem derventskog kraja, o čemu je objavio nekoliko knjiga.
Kljajić je rekao da su obišli najviše srednjovjekovnih lokaliteta i lokaliteta iz perioda turske vladavine, a manjim dijelom lokalitete iz perioda praistorije i antike.
– Najveći dio posjećenih lokaliteta je već bio evidentiran u arheološkoj literaturi, a manji je evidentiran u literaturi lokalnog karaktera, dodao je Kljajić.
Nekoliko lokaliteta je po prvi put evidentirano od strane arheologa.
– U Rapćanima kod Dervente smo, pored dva već poznata srednjovjekovna lokaliteta, pronašli još jedan na kojem se nalaze dva impozantna mramora (stećka), a koji su zbog mekanog zemljišta djelimično utonuli, rekao je Kljajić.
On je dodao da je u Cvrtkovcima takođe evidentirana srednjovjekovna nekropola koja do sada nije bila poznata u arheološkoj literaturi, ali je za nju znalo lokalno stanovništvo.
Predstavnici Zavoda prvog dana boravka na terenu imali su sastanak sa predstavnicima lokalne vlasti u Derventi te su obišli i Zavičajnu zbirku, Staru crkvu u izgradnji i pravoslavno groblje u Derventi.
Zadnjeg dana boravka na terenu obavljen je sastanak i sa predstavnicima opštine Stanari, te je organizovan zajednički obilazak nekoliko lokaliteta.
