Objekti za vodosnabdijevanje Dervente iz 19. vijeka
STARI VODOVOD U POSTUPKU ZAŠTITE
Nakon što su krajem 2017. godine, u okviru obilježavanja 120 godina postojanja derventskog vodovoda, Istraživački centar „Iskon“ i JP „Komunalac“ podnijeli peticiju za proglašenje Starog derventskog vodovoda nacionalnim spomenikom, uveliko su u toku procedure kako bi ovo značajno kulturno dobro dobilo status koji zaslužuje.
Peticija je upućena Komisiji za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine i Republičkom zavodu za zaštitu prirodnog i kulturno-istorijskog nasljeđa Republike Srpske.
Nakon toga je Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa RS donio, u februaru ove godine, Odluku o prethodnoj zaštiti kojom se Stari derventski vodovod utvrđuje kao nepokretno dobro. Tom Odlukom na zaštićenom dobru su dozvoljeni radovi i intervencije uz saglasnost Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa RS. Ta ustanova će u roku od dvije godine istražiti i valorizovati zaštićeno dobro.
Predstavnik Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine arhitekta Emir Softić u četvrtak (24. maja 2018) je obišao Stari Derventski vodovod, zajedno sa predstavnicima Javnog preduzeća „Komunalac“ Derventa Milijanom Stojičićem i Istraživačkog centra „Iskon“ Damirom Kljajićem, koji su ga upoznali sa trenutnim stanjem, istorijatom i perspektivama razvoja vodovoda.
Kljajić podsjeća da je derventski vodovod među najstarijim u BiH, a objekti sagrađeni krajem 19. vijeka i danas su ne samo očuvani, nego i u funkciji.
Inicijativa za izgradnju vodovoda, dodaje, pokrenuta je još 1886. godine, a projekat vodosnabdijevanja Dervente izrađen je u inženjerskom preduzeću Frica Pasinija u Beču 1887. godine.
“Zemaljska vlada je 18. avgusta 1896. godine dozvolila izgradnju vodovoda u Derventi. Izgradnja je počela u selu Gornja Lupljanica 10. septembra 1896, a završena za godinu – 15. septembra 1897. godine. Radovi su koštali tadašnjih 126.000 forinti, odnosno 252.000 zlatnih kruna. Gradnju je finansirala najvećim dijelom Opština Derventa, a manjim “Državne željeznice Bosne i Hercegovine”, kazao je Kljajić.
Softić je iskoristio posjetu Derventi, da u pratnji Kljajića posjeti i stare objekte željeznice – „Vekterhaus“ i željezničke stanice „Bišnja“, za koje su 2013. godine podnesene peticije za uvrštavanje na listu kulturnih dobara BiH. Peticiju su podnijeli Javna ustanova „Turistička organizacija opštine Derventa“ i Istraživački centar „Iskon“.
ISKON