Glavni događaj u okviru obilježavanja 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve na nivou derventskih parohija prošle godine je bilo osveštanje pet zvona u avgustu koja sa zvonika Sabornog spomen-hrama Uspenja Presvete Bogorodice prizivaju na molitvu i sabornost
Priredio: Nenad SIMIĆ
Starješina Sabornog spomen-hrama Uspenja Presvete Bogorodice u Derventi Radojica Ćetković ističe da se prvi podaci o pokušaju gradnje crkve u Srpskoj varoši, na mjestu gdje je sada nova crkva, vezuje za 18. vijek kada su viđeniji Srbi tražili i dobili od sultana dozvolu za gradnju.
Prema pisanim tragovima, tadašnji trgovci ili viđeniji Srbi tražili su da grade crkvu u centru varoši, ali im je to osporeno.
“Oni su išli u Istanbul, u Carigrad, kod sultana po dozvolu da grade crkvu u Srpskoj varoši, u potoku. Dobili su dozvolu da mogu graditi, ali ne u obliku crkve i bez zvonika. Dimenzije nisu osporavane. Bilo je smetnji u početku gradnje od lokalnog stanovništva. Ponovo su išli kod sultana, gdje je potvrđeno da mogu graditi i dobili su zaštitu za vrijeme gradnje”, kaže Ćetković.
On dodaje da se pisani tragovi o postojanju parohije u Derventi vezuju za Pop Jovičinu bunu.
ZVONA
Poslije Prvog svjetskog rata 1919. godine, tadašnja zvona sa crkve u Srpskoj varoši skinuli su i odnijeli pripadnici austrougarske vlasti.
“Nakon toga, darodavci Nikola i Anđa Popadić uplatili su za dva zvona, koja su izlivena 1922. godine. NJihovi posmrtni ostaci se sada nalaze na ovdašnjem gradskom groblju u Derventi”, priča Ćetković.
Zvona koja su privremeno bila pri Sabornom hramu skinuta su sa stare porušene crkve u Derventi. Izlivena su prije tačno 100 godina i ponovo vraćena na zvonik u Srpskoj varoši.
Kada je obavljeno osveštanje novih pet zvona, Svetu arhijerejsku liturgiju 31. avgusta prošle godine služio je mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije sa episkopima osječkopoljskim i baranjskim Heruvimom i zvorničko-tuzlanskim Fotijem, uz sasluženje monaštva i sveštenstva.
Kupljeno je pet zvona, čija ukupna težina iznosi 2.100 kilograma, kao i mehanizmi za satove na zvoniku, ukupne vrijednosti oko 160.000 KM.
OD GRADNJE DO OSVEŠTANJA
Saborni spomen-hram Uspenja Presvete Bogorodice u Derventi ima dimenzije 34 sa 24 metra, centralnu kupolu visine 28,5 metara, te zvonik 47,5 metara, i nalazi se u samom centru Dervente.
Gradnja hrama počela je 9. maja 1994. godine, a temelje je osveštao 28. avgusta 1996. godine tadašnji episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije. Građevinski radovi završeni su u avgustu 2010. godine, a Hram je 29. avgusta 2010. osveštao vladika Vasilije, uz sasluženje episkopa: sremskog Vasilija, banatskog Nikanora, slavonskog Save i zahumsko-hercegovačkog Grigorija.
“Na osveštanju Hrama 2010. godine bilo je veliko prisustvo vjernika. Naša neopisiva radost je bila što smo dočekali dan da službe održavamo u Hramu, a ne u improvizovanim prostorijama. Ima još posla i biće uvijek da se nešto radi u Hramu”, kaže Ćetković.
On dodaje da je ikonopisanje Hrama počelo 2017. godine, da preostaje da se oslika oko 2.000 metara kvadratnih, te da će tokom 2020. glavna aktivnost biti na tome.
“Najviše okupljanja vjernika u Hramu je za Badnji dan, na Božić, za Bogojavljenje, kada se organizuje i litija ulicama grada do Starog mosta, gdje se obavlja veliko osveštanje vode. Veće prisustvo je i na Veliki petak, Vaskrs, te na krsnu slavu hrama – Veliku Gospojinu”, ističe Ćetković.
OBNOVLJENA TRADICIJA KOLA SRPSKIH SESTARA
U Derventi je Kolo srpskih sestara ugašeno poslije Drugog svjetskog rata, a prije četiri godine ponovo je obnovljen rad.
“Članice Kola srpskih sestara bile su jako aktivne, imale su svoj prostor koji je crkva napravila 1925. godine. Danas je njihov rad obnovljen i dobro funkcionišu, bave se humanom djelatnošću i prosvetiteljskim radom”, navodi Ćetković.
U 2019. godini obnovile su i Svetosavski bal, koji je posljednji put održan 1941.
SRNA