U Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske u Banjaluci promovisana je knjiga „Srpska narodna nošnja derventskog kraja” autora Damira Kljajića i Sandre Kljajić, te knjiga „Kalenderovački masni sir“ autora Damira Kljajića.
Nastanku knjige prethodilo je dugogodišnje istraživanje i prikupljanje pisane građe i fotografija. Knjiga, koja ima 288 stranica, sadrži mnoštvo informacija o srpskim nošnjama u okolini Dervente – prvim zabilješkama, njenoj izradi i dijelovima, razvoju… U knjizi se nalazi 116 do sada neobjavljenih fotografija koje čuvaju mještani derventskih sela, među kojima su i neke stare i više od 100 godina, kao i fotografije primjeraka dijelova narodne nošnje koji su sačuvani do danas, a među kojima su neki nastali prije Drugog svjetskog rata.
Autor Sandra Kljajić istakla je da je u knjizi prikazan razvoj i transformacija narodne nošnje, te da je knjiga ne samo spomenik prošlosti, već i putokaz za buduće generacije.
– U ovu knjigu uloženo je mnogo truda i ljubavi. Najviše posla bilo je tokom prikupljanja starih fotografija, jer smo za svaku htjeli da navedemo gdje je i kada nastala, te ko su ljudi na njima uključujući i godinu njihovog rođenja, selo iz kog su, a za žene i djevojačko prezime – naveo je Damir Kljajić.
Dodaje da su veliki doprinos nastanku knjige dali i brojni stanovnici derventskih sela koji su maksimalno izlazili u susret tokom terenskih istraživanja. Recenzenti su Svetlana Bajić iz Sarajeva i Slobodan Nagradić iz Banje Luke.
Slobodan Nagradić, sociolog iz Banjaluke, istakao je da je knjiga istovremeno izraz i doprinos, ishodište i utočište, konsekvencija određene kulture pamćenja, odnosno sjećanja.
– Knjiga je ne samo oda i apoteoza tradicionalnoj srpskoj narodnoj nošnji, njenoj ljepoti i funkcionalnosti, a jeste i to, nego je i prilog izučavanju zanata i zanatskog privređivanja onih koji su se bavili izradom, doradom i preradom nekog od predmeta iz bogate ponude odjevno-obuvnih artefakata u Derventi i njenom ruralnom okruženju – nagradio je Nagradić.
Izdavanje knjige finansijski su pomogli Ministarstvo spoljnih poslova Srbije – Uprava za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu i Grad Derventa, kao i JU „Turistička organizacija grada Derventa“ i JU Narodna biblioteka „Branko Radičević“.
O knjizi „Kalenderovački masni sir“ su objedinjene važne činjenice o siru, njegovom nastanku i razvoju, a podaci su sakupljani terenskim istraživanjima koja su
trajala od 2017. godine. Prikupljen je i dio arhivske građe, odnosno interesantni tekstovi iz različitih novina.
U knjizi su opisani, uz brojne arhivske fotografije i dokumenta, počeci proizvodnje sira u Zemljoradničkoj zadruzi u Srpskim (Gornjim) Kalenderovcima,
proizvodnja sira u seoskim domaćinstvima, interesantne priče o proizvođačima sira, proces proizvodnje, objašnjeno geografsko porijeklo sira i njegov naziv.
– Knjiga, kao i letak „Kalenderovački masni sir”, koji je štampan kad i knjiga, nastali su u okviru projekta „Doprinos mreža organizacija civilnog društva unapređenju kulturnog naslijeđa u BiH”, koji je finansira Evropska unija. Izdavanje knjige i letka je
sufinansirao grad Derventa i JU „Turistička organizacija grada Dervente“. Knjiga i letak dio su dokumentacije koju je IC „Iskon“ priložio uz prijedlog da kalenderovački masni sir bude uvršten na Listu nematerijalnog nasljeđa Republike Srpske – istakla je Sandra Kljajić, koja je i predsjednik IC „Iskon“.
Damir Kljajić je istakao da kalenderovački masni sir sasvim sigurno ima bogatu tradiciju i kvalitet, što je i dokumentovano u ovoj knjizi. Zato je cilj da se, kaže Kljajić, podstakne svijest o važnosti očuvanja tradicionalnih proizvoda.
Moderator promocije bila je Aleksandra Glišić iz Narodne i univerzitetske biblioteke Republike Srpske.