Knjiga “Derventski vodovod”, autora Damira Kljajića, objavljena je povodom obilježavanja 120 godina organizovanog vodosnabdijevanja Dervente i nedavno je predstavljena na svečanoj akademiji održanoj u Derventi u okviru obilježavanja ovog jubileja.
Izdavači knjige su “Komunalac” a.d. iz Dervente i Istraživački centar “Iskon” iz Banje Luke.
Knjiga ima informativni karakter, a cilj je da stručna, ali i šira javnost budu upoznate sa svim događajima u vezi sa nastankom i razvojem derventskog vodovoda u periodu od 1886. do 2017. godine. Publikacija može da posluži i stručnjacima prilikom izrada novih razvojnih dokumenata, a istraživačima i hroničarima prilikom proučavanja derventskog kraja.
Glavni izvori koji su korišćeni prilikom izrade publikacije su arhivska dokumenta, razvojni dokumenti, projekti i izvještaji, te novinski članci, stručna literatura, kao i kazivanja pojedinih ljudi koji su upućeni u stanje i razvoj vodovoda ili su im poznata predanja iz prošlosti vodovoda. Stari dokumenti koji svjedoče o nastanku i razvoju vodovoda do Drugog svjetskog rata sačuvani su najvećim dijelom u Arhivu Bosne i Hercegovine u Sarajevu i Arhivu Republike Srpske u Banjoj Luci, te manjim dijelom u arhivu preduzeća “Komunalac” a.d.
Veliki dio podataka o razvoju vodovoda poslije Drugog svjetskog rata nalazi se u vodovodnim projektima, izvještajima i planovima koji se nalaze u preduzeću “Komunalac” a.d. Dio podataka nalazi se u novinskim člancima “Derventskog lista”. Korišćene su i knjige o Bosni i Hercegovini na njemačkom i francuskom jeziku.
Najveći broj fotografija u publikaciji su autora Damira Kljajića, a korišćene su i fotografije iz arhiva “Komunalca” a.d, Derventskog lista, te drugih autora i izvora.
Iako je u publikaciji korišćen veliki broj izvora i literature, neki djelovi prošlosti vodovoda ostali su nerasvijetljeni, a neke činjenice nije bilo moguće dovoljno povezati. To se prije svega odnosi na razvoj vodovoda u periodu između dva svjetska rata, te na određene godine poslije Drugog svjetskog rata iz kojih nema sačuvanih dokumenata.
Stručnu pomoć prilikom proučavanja vodovoda dali su Grozdan Ružičić, Milijan Stojčić i Biljana Stojčić iz preduzeća “Komunalac” a.d. Prevod arhivskih dokumenata obavili su Dragana Petrović i Miloš Ratkovac. U pripremanju publikacije učestvovali su i Sandra Kljajić, Mladen Pećić i Ramajana Komnenović.
Proučavanje derventskog vodovoda materijalno je pomogla Javna ustanova “Turistička organizacija opštine Derventa”, a štampanje publikacije omogućilo je preduzeće “Komunalac” a.d.
Damir Kljajić magistar je geografije, a ovo je peta knjiga istorijsko-geografskog karaktera čiji je autor.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (I)
IZGRADNjA VODOVODA KRAJEM 19. VIJEKA
Leg: Objekat crpne stanice Lupljanica
Leg: Stara kaptaža Lupljanice
Leg: Unutrašnjost stare kaptaže
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
FOTO: DAMIR KLjAJIĆ
Stanovništvo naselja Derventa je do kraja 19. vijeka potrebe za vodom podmirivalo najvećim dijelom iz rijeke Ukrine te iz potoka, sa izvora „Templ“ i iz bunara u gradskoj tvrđavi. Prije izgradnje vodovoda postojalo je i nekoliko bunara iz kojih je voda crpljena i transportovana drvenim cijevima u nizijske dijelove grada.
Ideja o izgradnji vodovoda u Derventi pojavila se jer je voda iz rijeke Ukrine i bunara bila prljava zbog čega je stanovnicima Dervente prijetila zaraza. Inicijativa za izgradnju vodovoda pokrenuta je 1886. godine, a projekat vodosnabdijevanja Dervente izrađen je u inženjerskom preduzeću Frica Pasinija u Beču 1887. godine. U projektu su bila data tri moguća rješenja vodosnabdijevanja Dervente; prvi i drugi kaptiranjem izvora rječice Lupljanice, a treći izgradnjom bunara u na lokaciji oko „Patkovače“. Voda sa izvora Lupljanice, nakon analiza, okarakterisana je kao izvrsna za piće i korišćenje.
Na sjednicama Gradskog vijeća Dervente 1894. godine predložena je gradnja vodovoda, prije svega zbog česte pojave zaraznih bolesti uzrokovane korišćenjem nezdrave vode. Zaključeno je da u Derventi ne budu građene bolnica, škola i opština, već da se pristupi izgradnji vodovoda. Naredne godine Gradsko vijeće je podnijelo je zahtjev Zemaljskoj vladi za Bosnu i Hercegovinu u Sarajevu da bude izgrađen vodovod iz Gornje Lupljanice i da Vlada pošalje stručnjaka da prikupi potrebne informacije. Zahtjevu je udovoljeno prije svega zbog toga što je inicijativu pokrenula samostalna zajednička svijest sa ciljem da napredak obuhvati šire slojeve stanovništva čemu je, inače, težila Zemaljska vlada.
Zemaljska vlada odobrenjem broj 103.117 od 18. avgusta 1896. godine dozvolila izgradnju vodovoda u Derventi. Radovi na izgradnji započeli su 10. septembra 1896, a završeni su za godinu- 15. septembra 1897. godine. Izgradnja je koštala tadašnjih 126.000 forinti, odnosno 252.000 zlatnih kruna. Gradnju je finansirala najvećim dijelom Opština Derventa, te manjim dijelom “Državne željeznice Bosne i Hercegovine”.
Kaptiran je izvor rječice Lupljanice koji je davao oko 14 l/s vode u sekundi. U neposrednoj blizini izvora podignut je objekat u kome su se nalazili: parna mašina “Šulc”, distribucija “Mejer” i pumpa “Žirar”. Za potrebe parne mašine korišćen je tuzlanski mrki ugalj, a kasnije i drva. Od vodozahvata voda je transportovana cijevima prečnika 125 mm i dužine 1.849 metara, do rezervoara “Vrhovi” kapaciteta 250 m3. Iz rezervoara je voda transportovana cijevima prečnika 80 i 125 mm i dužine 5.200 metara do rezervoara „Mezerluci“ kapaciteta 200 m3. Iz ovog rezervoara je cijevima voda distribuisana po gradskom naselju u kome je dužina vodovodne mreže iznosila 3.058 metara. Stanovnici Dervente su vodu koristili sa deset javnih česmi koje su bile raspoređene po cijelom gradu.
mr Damir Kljajić
Antrfile:
JEDAN OD NAJSTARIJIH VODOVODA
Poslije vodovoda u Mostaru, Sarajevu (1890) i Travniku (1893), dervenski je četvrti izgrađeni vodovod u tadašnjoj Bosni i Hercegovini. Iako je spadao po veličini u manje vodovode, u vrijeme izgradnje bio je jedinstven po načinu rješavanja isporuke vode od izvorišta do građana.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (II)
VODOVOD IZMEĐU DVA SVJETSKA RATA
Leg: Javna česma u Gornjoj Mahali 1925. godine
Leg: Stari rezervoar „Mezerluci“ (FOTO: DAMIR KLjAJIĆ)
Leg: Jedini sačuvani ostatak javne česme u Derventi (FOTO: DAMIR KLjAJIĆ)
Leg: Izvještaj o stanju vodovoda iz 1933. godine
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
Između dva svjetska rata potrebe za vodom u gradskom naselju Derventa rasle su, jer je pred Drugi svjetski rat broj stanovnika povećan na 7.000 stanovnika, pa su kapaciteti vodovoda koji je izgrađen 1897. godine uglavnom bili nedovoljni. Iz ovog perioda nema mnogo sačuvanih dokumenata, ali je iz postojećih vidljivo da nije bilo nikakvih značajnih proširenja i ulaganja, pa je ovo vrijeme obilježeno održavanjem postojećeg stanja.
Vodovod je dobio struju 1928. godine iz električne centrale fabrike dječijih kolica “Braha” iz Dervente koja je bila u vlasništvu porodice Pesah. Troškove struje koju je trošio vodovod fabrici je plaćala Gradska opština Derventa. Vremenom se ispostavilo da su troškovi rada vodovoda na električnu energiju nekoliko puta veći od troškova za rad na drvo.
U arhivu Republike Srpske u Banjoj Luci sačuvan je jedan izvještaj o stanju derventskog vodovoda iz 1933. godine. U njemu se navodi, između ostalog, da je kapacitet vodozahvata „Lupljanica“ oko 12 litara vode u sekundi. Zbog malog profila cijevi od Rabića do rezervoara „Mezerluci“ u grad je stizalo samo oko 5,5 litara vode u sekundi. Iako su bila potrebna minimalna ulaganja u zamjenu cijevi, čime bi gradsko naselje dobilo veće količine vode, tadašnja gradska opština nije imala dovoljno sredstava za takvu investiciju.
Detaljan izvještaj o stanju derventskog vodovoda sa mjerama unapređenja sastavio je potpredsjednik derventske opštine Milan Ćulibrk 1939. godine. U izvještaju je navedeno da su kapaciteti vodovoda bili nedovoljni da podmire derventske građane vodom.
Derventa je u to vrijeme imala 27 javnih uličnih česmi, od kojih su tri otvorene u 1937. godini. Tri česme bile su bez slavina, a veliki broj česmi puštao je vodu. Jedna ulična česma, u gornjem dijelu grada izbacivala je u jednoj minuti 10 litara vode, u jednom satu 600 litara, a u jednom danu 14.400 litara vode.
Voda je zatvarana tokom cijele godine u noćnim časovima, a tokom ljeta i u periodu od 13 do 18 časova. Takođe, zbog proširenja gradskog naselja, rezervoar se našao u naselju, te je bio izložen zagađivanju, prije svega od vode sa uličnih česmi.
Uzimanje vode na javnim česmama, u neograničenim količinama, bilo je slobodno i besplatno. Plaćala se samo voda koja je korišćena za pečenje rakije, gradnju kuće i slično, a cijena vode za 24-časovno korišćenje nije prelazila 20 dinara.
Postojalo je 147 privatnih kućnih instalacija, a domaćinstva su svoje potrebe pokrivala sa jednim ili više priključaka na gradski vodovod. Privatni potrošači koji su imali kućne instalacije, plaćali su vodu četiri do pet puta skuplje od stanovnika Sarajeva ili Banje Luke. Cjelokupni izdaci snabdijevanja grada vodom tako su pali na teret 147 građana čija su domaćinstva imala priključak na vodovod, dok su oni koji koriste javne česme, bez obzira na njihovo imućno stanje, bili oslobođeni svake takse.
mr Damir Kljajić
Antrfile:
IZGRADNjA BUNARA
Na inicijativu narodnog poslanika Lazara Crljića iz Dervente, 1936. godine predložena je gradnja bunara u selima Bosanski Dubočac, Srpski Kalenderovci, Detlak i Lužani. Bunar je izgrađen samo u Detlaku 1938. godine, kod kuće Starčevića, a bio je betoniran i dubok 30 metara.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (III)
NARODNA SJEĆANjA NA “KULU”
Leg: Vodozahvat „Lupljanica“
Leg: Strojar pored stare kaptaže
Leg: Ostava za ugalj parnog postrojenja
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
Stanovnici sela Gornja Lupljanica sačuvali su nekoliko interesantnih priča o vodozahvatu „Lupljanica“ koga mještani nazivaju „Kula“.
Novak Brestovac kaže da je naziv „Kula“, kako mu je govorio njegov otac Žarko, nastao jer je za potrebe parnog postrojenja vodozahvata bio podignut visoki dimnjak. Dimnjak je djelimično srušen u Drugom svjetskom ratu, a obnovljen je poslije rata. Bio je, prema kazivanju Brestovaca, četvrtastog oblika i srušen je šezdesetih godina 20. vijeka.
Ana Gostiničar, rođena u porodici Krajnović u Gornjoj Luljanici, kaže da je njen otac dvadesetih godina prošlog vijeka, kao desetogodišnjak, čuvao volove koji su prevozili kamen za potrebe proširenja „Kule“. Kamen je vožen iz Kaurske obale, a tom prilikom navodno je uništeno i „Kaursko groblje“.
Mještanin Željko Kljajić navodi da su starije mještanke Jelena i Milja Kljajić govorile da je početkom 20. vijeka postojala manja željeznička pruga od Željezničke stanice Han Marica do vodovoda. Pruga je služila za dovoz, u malim vagonima, uglja za rad parnog postrojenja vodovoda.
Stanovnici Gornje Lupljanice svjedoče da je postrojenje jedno vrijeme radilo i na drva. Mira Kljajić sjeća se da joj je prije 20-ak godina tada osamdesetogodišnji Đuro Kljajić pričao da su između dva svjetska rata, za potrebe tadašnjeg postrojenja, otkupljivane velike količine drveta, pa su često žitelji sela sjekli i prodavali svoje voćnjake da bi prodajom drveta došli do novca. Bilo je i onih koji su po drva išli čak i u Krnjin. Drva su sječena i prevožena noću te prodavana vodovodu. U dolini ispod Begovog gaja, na putu prema vodovodu, znalo se naći i po nekoliko stotina metara naslaganih otkupljenih drva.
U selu su sačuvana i sjećanja na ljude koji su radili u objektu vodovoda. Starina Milenko Brestovac govori da mu je otac Luka Brestovac pričao da je do Drugog svjetskog rata kod “Kule” dugo radio strojar Derviš, a voda je u grad pumpana uz pomoć “velike furune” na drva. Mještanka Marija Čičak navodi da je u „Kuli“ jedno vrijeme strojar bio neki beg, nakon što je dolaskom nove vlasti ostao bez svog bogatstva, te je postao prosjak.
Stanovnici Dragoljub i Novak Brestovac navode da je poslije Drugog svjetskog rata, u staroj zgradi vodovoda živio, sa svojom porodicom, strojar Abaz, koji je pratio rad postrojenja. Kada je preminuo, njegova supruga prvo je otišla da pusti vodu u vodovodni sistem i pregleda mašine, pa je tek nakon toga objavila Abazovu smrt rodbini, komšijama i preduzeću.
Navode da su poslije toga u “Kuli” radili Ante Škorić, Ivan Tomas, Luka Tomas, Ivan Tolić, Ante Nikolaš, Teodor Marić, Jurica Ljubičić i drugi.
Brestovci kazuju i da je prvobitni cjevovod od vodozahvata do rezervoara “Vrhovi” bio od drveta, potom je zamjenjen cjevovodom od gusa, a tokom velike rekonstrukcije cjevovoda 1964. godine postavljene su “salonitne” cijevi.
Nizvodno od vodovoda nalazile su se tri vodenice – ona u vlasništvu Ante Škorića, te Brestovački i Džinotin mlin. Vodenice su većim dijelom koristile višak vode vodozahvata, a manjim dijelom vodu sa Đekića izvora.
mr Damir Kljajić
Antrfile:
VODA
Drago Lješić sjeća se da mu je majka Petra Lješić često pričala da je prije izgradnje vodozahvata “Lupljanica”, postojalo ogromno vrelo iz kog se voda razlivala “svuda naokolo”. Stanovništvo je željelo da smanji količinu vode, pa je u vrelo ubacivalo vunu i “kukuruzovinu”, kako bi vrelo zatrpali.
Zanimljivo je da stariji stanovnici sela smatraju da je selo dobilo naziv od riječi lupa, jer je na izvoru rječice Lupljanice bila manja pećina iz koje je oticala velika količina vode, pri čemu je nastajala lupa.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (IV)
PERIOD IZGRADNjE I PROŠIRENjA
Leg: Kopanje bunara u Koraću 1970. godine
Leg: Rezervoar „Vrhovi“
Leg: Radovi na cjevovodu 1989. godine
Leg:
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
U periodu socijalističke Jugoslavije (1945-1992) rasle su potrebe za vodom, prije svega zbog toga što se broj stanovnika gradskog naselja Derventa značajno povećavao, a pored toga razvijale su se privreda i javne usluge. Poboljšan je i životni standard stanovnika na selu, koji su željeli da u svojim domaćinstvima imaju dovoljne količine pitke vode.
U tom periodu pored postojećeg vodozahvata „Lupljanica, izgrađena su još tri nova vodozahvata, a vodovodna mreža značajno je proširena.
Vodozahvat „Lupljanica“ poslije Drugog svjetskog rata dobijao je struju iz centrale fabrike tekstila, a 1957. godine priključen je na električnu mrežu dalekovoda iz Dervente. Rekonstrukcija cjevovoda do Dervente i izgradnja rezervoara “Gakovac” obavljeni su 1964. godine. Vodovodna mreža “Modran” izgrađena je 1975. godine, a obuhvatila je oko 400 seoskih domaćinstava modranskog područja. Tada je izgrađen i rezervoar na Tomasovom brdu, koji je proširen 1980. godine. Formirani vodozahvati “Perića vrelo” i “Vetmića vrelo” spojeni su na vodozahvat “Lupljanicu” 1984. godine.
Izgradnja vodozahvata “Koraće” bila je najveća komunalna akcija u Derventi poslije Drugog svjetskog rata. Istraživanja u selu Koraće, u opštini Brod, obavljena su 1970. godine, a potom je uslijedilo kopanje dva bunara kapaciteta oko 60 l/s vode. Izgrađeni su trafo-stanica, crpna stanica za pumpe i kontrolu rada vodozahvata, te sabirni bazen, cjevovod do Dervente i rezervoar “Bijelo brdo”. Vodozahvat je svečano pušten u rad u novembru 1971. godine, a svečanosti su prisustvovali najviši funkcioneri republičke i lokalne vlasti.
Vodozahvat “Novo Selo” formiran je 1987. godine pored rijeke Ukrine, u Novom Selu, u opštini Brod. Tri bunara na vodozahvatu bila su kapaciteta oko 30 l/s vode. Međutim, voda iz “Novog Sela” često je potrošačima stizala mutna i sa većim količinama željeza nego što je dozvoljeno. Problem je ublažavan češćim čišćenjem rezervoara.
Istraživanja voda u podnožju brda Plehan, u selu Modran, započela su 1984. godine, a vodozahvat “Bilića vrelo” je formiran 1987. godine. Izgrađeni su kaptaža, sabirni bazen i crpna stanica za pumpe sa opremom, te cjevovod do Tomasovog brda. Kapacitet vodozahvata bio je oko 7 l/s vode.
U gradskom naselju su 1956. godine postojale 34 javne česme i 281 kućni priključak. Vodozahvat “Lupljanica” davao je 1967. godine 11 l/s vode, imao je potencijala do 17 l/s vode, a za potrebe grada bilo je potrebno oko 50 l/s vode. Ugradnja vodomjera trajala je od 1967. do 1969. godine, a u tom periodu zatvarane su javne česme zbog nedostatka vode.
Voda je dovedena u dijelove gradskog naselja Derventa: Gakovac 1968. godine, Potočane 1979, Kukavice i Omeragiće 1980. te u Žirovine 1987. godine. Rezervoar na Babinom brdu izgrađen je 1981, a crpna stanica “Gakovac” i rezervoar “Glavica” 1982. godine. Rezervoari na Babinom brdu i Gakovcu spojeni su cjevovodom 1984. godine, što je omogućilo bolje snabdjevanje Dervente vodom. Gradska vodovodna mreža je rekonstruisana 1984. godine.
U gradskom naselju Derventa, 1989. godine skoro sva domaćinstva bila su priključena na gradski vodovod. Vodovod je snabdijevao oko 15.000 stanovnika gradskog naselja i oko 16.000 stanovnika seoskih naselja. Potrebe za vodom 1989. godine iznosile su u prosjeku 90 l/s ili 518 l/dan po stanovniku, s tim da je stanovništvo gradskog naselja koje je stanovalo u kolektivnoj stambenoj gradnji trošilo znatno manje vode od stanovnika u individualnoj stambenoj gradnji.
Tokom ratnih operacija 1992. godine uništeni su vodozahvati „Koraće“ i „Novo Selo“ dok su manje oštećeni vodozahvati „Lupljanica“ i „Bilića vrelo“, te vodovodna mreža i rezervoari.
mr Damir Kljajić
Antrfile:
ČESTI KVAROVI
Kvarovi na vodovodnoj mreži bili su česti 1980. godine. Tada je zabilježeno čak oko 800 kvarova na gradskoj mreži i oko 30 kvarova na cjevovodu od Koraća do Dervente.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (V)
POSLIJERATNA OBNOVA I IZGRADNjA
Leg: Radovi na “Bilića vrelu”
Leg: Rekonstrukcija vodovodne mreže 2010. godine
Leg: Baždarnica za vodovodne satove
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
Tokom ratnih dejstava u opštini Derventa 1992. godine, manjim dijelom devastirani su vodozahvati “Lupljanica” i “Bilića vrelo”, uništeni vodozahvati “Koraće” i “Novo Selo”, a djelimičnu štetu pretrpjela je i vodovodna mreža. Poslijeratni period karakteriše obnova ratom oštećenih te dotrajalih objekata, a posljednjih pola decenije obilježeno je uređenjem objekta i proširenjem vodovodne mreže.
Od 1993. do 1996. godine snabdijevanje gradskog naselja i malog broja seoskih domaćinstava vršeno je samo sa “Lupljanice”. Voda je do potrošača stizala svega dva puta sedmično i to od dva do četiri sata dnevno. Vodozahvat je davao oko 15 l/s vode, ali je do grada stizalo samo 7 l/s vode, zbog loše vodovodne mreže.
Međunarodna delegacija posjetila je Derventu 1994. godine i upoznala se sa stanjem vodovoda. Ubrzo je uslijedila donacija za sanaciju vodovoda od Međunarodnog crvenog krsta, odnosno Crvenog krsta Švedske. Projektovanje i kopanje drugog bunara na Bilića vrelu obavljeni su 1994. godine. Uslijedila je izgradnja cijevovoda, rezervoara te opremanje vodozahvata i vodovodne mreže potrebnom opremom. Svečano puštanje u rad vodozahvata obavljeno je 6. februara 1996. godine kod vodozahvata, a svečanost je nastavljena u Domu Vojske RS u Derventi. Dva bunara na “Bilića vrelu” davala su oko 45 l/s vode, a gubici u gradskoj vodovodnoj mreži bili su oko 60 odsto.
Proširenje “Lupljanice” započeto je 1994. godine istraživanjima podzemnih voda. Najveći dio radova, rekonstrukcija cjevovoda od rezervoara “Vrhovi” do Dervente, kopanje bunara i postavljanje novog cjevovoda od Lupljanice do Vrhova, urađeni su 1996. godine. Prošireni “stari vodovod” pušten je u rad 7. februara 1997. godine, a svečanost je održana kod rezervoara “Gakovac”. Ove radove finansirale su međunarodne organizacije i Kraljevina Norveška, a završetkom radova za Derventu je obezbijeđeno 40 l/s vode.
Obnova vodozahvata “Koraće” zahtijevala je velika materijalna sredstva, a u obnovu su se uključili Opština Derventa, USAID, vlade Švedske, Norveške i Holandije te austrijska organizacija “Hilsferk”.
Radovi na obnovi “Koraća” započeli su 2001. godine. Prvo je deminiran teren, iskopani bunari, sanirana i opremljena crpna stanica, a potom su rekonstruisani strujna mreža i cjevovod Koraće – Bijelo brdo – Derventa te sanirani rezervoari na Babinom brdu. Radovi su završeni 2003. godine, a obnovljeni vodozahvat davao je 22 l/s vode.
Rekonstrukcija vodovodne mreže koja je obavljena 2009. godine, obuhvatila je obnovu dijelova cjevovoda u gradu i od Koraća do Gakovca te ugradnju mjerača novih vodomjera. Nabavljeni su sistem SKADA koji služi za nadzor i upravljanje vodovodnim sistemom od izvorišta do potrošača, kao i mašine i oprema za intervencije. Radovi na vodovodnom sistemu su finansirani kreditnim sredstvima KFW banke.
Laboratorija za pregled, ispitivanje i umjeravanje vodomjera formirana je 2016. godine, kada je dobila i sertifikate za rad.
mr Damir Kljajić
Antrfile:
NEDAVNI RADOVI
Renoviranje vodozahvata “Lupljanica” i rezervoara “Vrhovi” i “Gakovac” obavljeno je 2016, a “Bilića vrela” i rezervoara “Tomasovo brdo” godinu ranije. Izgradnja vodovodne mreža “Donja Lupljanica” završena je 2014, mreže “Polje” 2016, a mreže “Leksija” i “Plehan” su završene 2017. godine. Izgrađeni su rezervoari “Plehan” 2015. godine i “Polje” 2016. godine.
Feljton: 120 godina vodovoda u Derventi (VI)
DERVENTSKI VODOVOD DANAS
Leg: Vodovodne pumpe na “Koraću”
Leg: Crpna stanica “Bilića vrelo”
Leg: Rezervoar “Polje”
Leg: Logo 120 godina Derventskog vodovoda
“Komunalac” a.d. organizovano snabdijeva vodom gradsko naselje Derventa i okolna naselja. “Komunalac” je od 2011. godine akcionarsko društvo u kome Opština Derventa ima udio od 65 odsto. U preduzeću je zaposleno 100 radnika. U sastavu “Komunalca” je Radna jedinica “Vodovod” koja je zadužena za proizvodnju i distribuciju vode za piće. U Radnoj jedinici zaposlena su 33 radnika.
Preduzeće posjeduje svu potrebnu opremu, mehanizaciju i prevozna sredstva za popravku, održavanje i zaštitu vodovodnog sistema, te dobra sredstva komunikacije između vodovodnih objekata i radnika.
Sistem za vodosnabdijevanje Dervente čine tri odvojena, ali međusobno umrežana vodozahvata sa svojim potisnim i gravitacionim cjevovodima, rezervoarima i distributivnom mrežom.
Vodozahvat “Lupljanica”, nalazi se u selu Gornja Lupljanica, a sastoji se od bunara, pumpe i hlorne stanice, a na vodozahvatu se nalaze i objekti “starog vodovoda” sa kraja 19. vijeka – crpna stanica, stara kaptaža i stari bazen. Vodozahvat “Lupljanica” prosječnog je kapaciteta 16-19 l/s vode. Iz bunara se voda transportuje do manjeg broja potrošača u naselju Gornja Lupljanica i do rezervoara “Vrhovi”. Od rezervoara se voda transportuje do potrošača treće visinske zone gradskog naselja Derventa i okolnih naselja, odnosno i do rezervoara “Gakovac”. Od “Vrhova” se voda transportuje i za vodovodnu mrežu “Donja Lupljanica”.
Vodozahvat “Koraće” smješten je nedaleko od rijeke Save u selu Koraće u opštini Brod. Vodozahvat čine četiri bunara sa pumpama, sabirni bazen, te objekat trafo-stanice i crpna stanica u kojoj su smještene pumpe, ekspanzivne posude, hlorna stanica, kontrolna soba za praćenje i upravljanje derventskim vodovodnim sistemom. Vodozahvat “Koraće” prosječnog je kapaciteta 30-40 l/s vode. Iz bunara se voda transportuje do sabirnog bazena, a potom do rezervoara “Bijelo brdo”. Direktno sa cjevovoda voda se dostavlja potrošačima u naseljima Koraće, Donja Barica, Bosanski Dubočac i Bijelo Brdo. Od rezervoara voda se transportuje do rezervoara “Babino brdo”, a odatle do potrošača prve visinske zone gradskog naselja Derventa i okolnih naselja, odnosno i do rezervoara “Gakovac”. Sa cjevovoda voda stiže i do potrošača u naselju Begluci.
Vodozahvat “Bilića vrelo” smješten je u selu Modran, a čine ga dva bunara, tri pumpe, hlorna stanica i dvije crpne stanice. Vodozahvat “Bilića vrelo” prosječnog je kapaciteta 30-35 l/s vode. Bunari su međusobno povezani i sa njih se voda pumpa do rasteretne komore “Sičine”, te rezervoara “Tomasovo brdo” i “Plehan”. Od rasteretne komore voda se transportuje do rasteretne komore “Rabić”, pa do rezervoara “Gakovac”, a odatle stiže do potrošača u drugoj visinskoj zoni gradskog naselja Derventa i okolnih naselja. Rezervoar “Tomasovo brdo” snabdijeva potrošače na vodovodnoj mreži “Modran” i “Leksija”, a rezervoar “Plehan” potrošače na vodovodnoj mreži “Plehan”.
Ukupan kapacitet vodozahvata je oko 85 l/s vode, a dužina vodovodne mreže je oko 320 kilometara. Ukupan broj potrošača u 2016. godini je 7.291, a vodovod snabdijeva oko 20.000 stanovnika opštine.
mr Damir Kljajić
(Kraj)
Antrfile:
ISPRAVNOST VODE
U 2016. godini više od 98 odsto uzoraka zadovoljavalo je kriterijume ispravnosti vode na mikrobiološke i fizičko-hemijske osobine. Neispravni uzorci pojavljuju se kada je voda mutna usljed intenzivnih padavina i topljenja snijega. Ispravnost vode kontroliše JZU Institut za javno zdravstvo, a uzorci se uzimaju na osam tačaka koje pokrivaju vodovodnu mrežu, sa tri vodozahvata.
