To je masni, kravlji sir nazvan po derventskom selu Srpski (Gornji) Kalenderovci, gdje je 1952. godine u Zemljoradničkoj zadruzi počela njegova proizvodnja.
U knjizi su opisani, uz brojne arhivske fotografije i dokumenta, počeci proizvodnje sira u Zadruzi, proizvodnja sira u seoskim domaćinstvima, interesantne priče o proizvođačima sira, proces proizvodnje, objašnjeno geografsko porijeklo sira i njegov naziv.
U knjizi su objedinjene važne činjenice o siru, njegovom nastanku i razvoju, a podaci su sakupljani terenskim istraživanjima koja su trajala od 2017. godine. Prikupljen je i dio arhivske građe, odnosno interesantni tekstovi iz različitih novina.
– Kalenderovački masni sir nastao je u okviru Zemljoradničke zadruge u Srpskim Kalenderovcima, 1952. godine, gdje je duže vrijeme pravljen i prodavan. Od 1960. godine proizvodnja počinje i u domaćinstvima u selima Gornji Kalenderovci i Donji Detlak, gdje se najviše i do danas proizvodnja ovog sira zadržala. Mještani su sir nosili na brojne pijace, u Sarajevo i Zenicu, ali i u Doboj, Slavonski Brod, Banjaluku – istakao je autor knjige.
Dodao je da je sir mijenjao i svoj naziv, te je prvobitno nazivan sirac, kako i danas kažu brojni stariji mještani.
– Kasnije je nazivan masni sir, kalenderovački, kalenderovački masni, pa čak i derventski i kalenderovačka kocka – naglasio je Kljajić.
Dodaje da je danas, nažalost, u derventskim selima sve manje prozvođača sira, pa tako i kalenderovačkog masnog sira, iako je potražnja značajna, čak i iz godine u godinu sve veća.
– Kalenderovački masni sir sasvim sigurno ima bogatu tradiciju i kvalitet, što je i dokumentovano u ovoj knjizi. Zato je cilj da podstaknemo svijest o važnosti očuvanja tradicionalnih proizvoda. Jer sir nije samo prehrambeni proizvod, već dragocjeni dio kulturnog nasljeđa i gastronomske baštine. Prvi zadatak je očuvanje i promocija, a potom brendiranje sira, te njegovo uvrštavanje na Listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske, kao i zaštita oznake geografskog porijekla – istakao je Kljajić.
Direktor Turističke organizacije grada Biljana Teofilović kaže da je autor imao podršku ove organizacije u izdavanju knjige, i da je veoma značajno da je ona ugledala svjetlost dana.
Knjiga, kao i letak „Kalenderovački masni sir”, koji je takođe predstavljen ovom prilikom, nastali su u okviru projekta „Doprinos mreža organizacija civilnog društva unapređenju kulturnog naslijeđa u BiH”, koji finansira Evropska unija. Izdavanje knjige i letka je sufinansirao grad Derventa.
Nataša Đorđić iz Udruženja građana “Toper” Doboj, koje je partner projekta “Doprinos mreža organizacija civilnog društva unapređenju kulturnog naslijeđa u BiH” naglasila je da je riječ o projektu koji ima za cilj da doprinese očuvanju kulturne materijalne i nematerijalne baštine.